W przypadku, gdy władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom (a zatem w stosunku do żadnego z rodziców nie została ograniczona, zawieszona, ani też nie zostali jej pozbawieni), każde z nich jest w tym samym stopniu obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Jest to tzw. zasada samodzielności rodziców w sprawowaniu władzy rodzicielskiej.
Ograniczeniem zasady samodzielności rodziców w sprawowaniu władzy rodzicielskiej jest wprowadzenie ustawowego obowiązku współdecydowania w istotnych sprawach dziecka, uregulowanego w art. 97 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi, że o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy.
Kiedy zatem rodzice małoletniego dziecka nie mogą dojść do porozumienia w kwestiach jego dotyczących jedynym rozwiązaniem jest złożenie wniosku do Sądu o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka.
Jakie sprawy określane są mianem tzw. „istotnych spraw dziecka”?
Nie ma ustawowego katalogu spraw, które zalicza się do istotnych spraw dziecka, jest to pojęcie nieostre. Przyjmuje się, że są to sprawy, które nie są bezpośrednio związane z codziennym życiem i funkcjonowaniem dziecka, a wyłącznie takie, które są kluczowe i istotnie wpływają na jego rozwój.
W doktrynie prawa rodzinnego i orzecznictwie do tych spraw zalicza się:
– wybór imienia dziecka,
– złożenie wniosku o realizację obowiązku szkolnego przez jednego z rodziców, czyli wybór szkoły i przyszłego zawodu dziecka,
– ważne decyzje w procesie leczenia dziecka,
– wyjazd dziecka za granicę na stałe.
– zmiana nazwiska dziecka,
– nabycie bądź zmiana obywatelstwa dziecka,
– decyzja w sprawie wniosku o paszport dla małoletniego dziecka (post. SN z 3.2.2012 r., I CZ 153/11),
– rozstrzygnięcie o miejscu pobytu dziecka (uchw. SN z 23.5.2012 r., III CZP 21/12)
– publikacja wizerunku dziecka określonym miejscu, czasie i w zestawieniu z określonym materiałem prasowym
i in.
Jak wygląda procedura w takich sprawach?
Wniosek o rozstrzygnięcie w istotnych sprawach dziecka może złożyć każdy z rodziców, w sytuacji, kiedy rodzice nie mogą osiągnąć porozumienia na drodze pozasądowej – np. nie mogą porozumieć się co do wyboru placówki edukacyjnej dziecka. Wniosek podlega opłacie sądowej w wys. 100 zł.
Sprawa może zostać wszczęta także przez Sąd z urzędu w sytuacji, gdy Sąd poweźmie wiedzę, że wymaga tego dobro dziecka. Przepisy stanowią, że każdy, komu znane jest zdarzenie uzasadniające wszczęcie postępowania z urzędu, obowiązany jest zawiadomić o nim sąd opiekuńczy (art. 572 k.p.c.). Podmiotem zawiadamiającym może być np. Policja, czy pracownik placówki oświatowej.
Sprawa o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka toczy się w postępowaniu nieprocesowym przed Sądem Rejonowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Wyjątkiem są sytuacje, kiedy w toku jest sprawa o rozwód pomiędzy rodzicami dziecka – wówczas to Sąd Okręgowy, rozpoznający sprawę o rozwód będzie właściwy do rozstrzygnięcia także tej kwestii. Przepisy wykluczają bowiem możliwość wszczęcia odrębnego postępowania dotyczącego władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi stron lub o ustalenie kontaktów z nimi jeżeli została już wszczęta sprawa o rozwód lub separację. (art. 4451 § 1 k.p.c.)
Rozstrzygnięcie Sądu opiekuńczego może nastąpić dopiero po umożliwieniu rodzicom złożenia oświadczeń, chyba że wysłuchanie ich byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami. Przepisy wprowadzają także zasadę, że Sąd w sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka wysłuchuje dziecko, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala, uwzględniając w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.
Prawomocne rozstrzygnięcie Sądu jest traktowane jako zastępcza zgoda Sądu w miejsce zgody rodzica, który prezentował odmienne stanowisko. Postanowienie Sądu niejako znosi konieczność złożenia podpisu po określonym dokumentem przez oboje rodziców np. w postępowaniu administracyjnym.
Potrzebujesz porady, pomocy przy przygotowaniu takiego wniosku albo chciałbyś zlecić mi reprezentację w takiej sprawie – zapraszam do kontaktu 🙂
